Prezydentura Donalda Trumpa, trwająca od stycznia 2017 do stycznia 2021 roku, wywarła znaczący i wielowymiarowy wpływ na globalną gospodarkę. Jego polityka, często określana jako „America First”, charakteryzowała się odejściem od tradycyjnych sojuszy i promowaniem interesów Stanów Zjednoczonych poprzez agresywne negocjacje handlowe i deregulację. Analiza tych działań pozwala zrozumieć zakres i konsekwencje zmian, jakie zaszły na arenie międzynarodowej w sferze ekonomicznej.
Rewizja polityki handlowej i wojny handlowe
Jednym z najbardziej widocznych aspektów prezydentury Trumpa była fundamentalna zmiana w podejściu do handlu międzynarodowego. Administracja Trumpa postrzegała istniejące umowy handlowe jako niekorzystne dla Stanów Zjednoczonych, prowadząc do ich renegocjacji lub wypowiedzenia. Szczególnie znaczące było wprowadzenie ceł na importowane towary, między innymi z Chin, Unii Europejskiej i Kanady. Celem było zmniejszenie deficytu handlowego USA i ochrona krajowych producentów.
Konsekwencje tych działań były dalekosiężne. Z jednej strony, niektóre amerykańskie branże odczuły ulgę dzięki ochronie przed zagraniczną konkurencją. Z drugiej strony, wprowadzenie ceł spowodowało wzrost kosztów dla konsumentów i przedsiębiorstw, które musiały płacić wyższe ceny za importowane komponenty i produkty. Eskalacja wojen handlowych, zwłaszcza między Stanami Zjednoczonymi a Chinami, doprowadziła do spowolnienia globalnego wzrostu gospodarczego i zwiększenia niepewności na rynkach finansowych. Firmy miały trudności z planowaniem inwestycji i łańcuchów dostaw, co wpływało na globalne przepływy handlowe.
Deregulacja i jej wpływ na sektory gospodarki
Kolejnym kluczowym elementem polityki ekonomicznej Trumpa była szeroko zakrojona deregulacja. Administracja dążyła do ograniczenia obciążeń regulacyjnych dla przedsiębiorstw, argumentując, że spowalniają one wzrost gospodarczy i innowacje. Dotyczyło to wielu sektorów, w tym energetyki, finansów i ochrony środowiska. Zmniejszenie liczby i zakresu przepisów miało na celu obniżenie kosztów prowadzenia działalności gospodarczej i zachęcenie do inwestycji.
W sektorze energetycznym deregulacja ułatwiła wydobycie paliw kopalnych, w tym ropy naftowej i gazu ziemnego, co przyczyniło się do wzrostu produkcji energii ze źródeł nieodnawialnych w Stanach Zjednoczonych. W sektorze finansowym osłabiono niektóre przepisy wprowadzone po kryzysie finansowym z 2008 roku, co według krytyków mogło zwiększyć ryzyko systemowe. Wpływ deregulacji na globalną gospodarkę był złożony – mogła ona stymulować wzrost w niektórych obszarach, ale jednocześnie budziła obawy dotyczące stabilności finansowej i ochrony środowiska.
Polityka monetarna i jej globalne reperkusje
Chociaż polityka monetarna jest w dużej mierze domeną niezależnego banku centralnego, jakim jest Rezerwa Federalna (Fed), administracja Trumpa często wywierała na nią presję, domagając się niższych stóp procentowych. Wysokość stóp procentowych w Stanach Zjednoczonych ma kluczowe znaczenie dla globalnej gospodarki, wpływając na koszt kapitału, kursy walut i przepływy inwestycyjne.
Polityka Fed w okresie prezydentury Trumpa była zrównoważona, stopniowo podnosząc stopy procentowe w pierwszej części kadencji, a następnie je obniżając w obliczu spowolnienia gospodarczego i pandemii COVID-19. Wzrost wartości dolara amerykańskiego w pewnych okresach, wynikający m.in. z polityki monetarnej i oczekiwań rynkowych, wpływał na konkurencyjność eksportu innych krajów i zwiększał koszt obsługi długu denominowanego w dolarach dla zadłużonych państw.
Wpływ na rynki kapitałowe i inwestycje zagraniczne
Polityka Donalda Trumpa wywołała znaczną zmienność na globalnych rynkach kapitałowych. Niepewność związana z wojnami handlowymi i zmianami w polityce handlowej prowadziła do okresowych spadków na giełdach. Z drugiej strony, obniżki podatków dla przedsiębiorstw, które miały miejsce na początku jego kadencji, stymulowały wzrosty na amerykańskiej giełdzie.
Inwestycje zagraniczne bezpośrednie (FDI) w Stanach Zjednoczonych były pod wpływem zarówno pozytywnych, jak i negatywnych czynników. Deregulacja i obniżki podatków mogły zachęcać do inwestowania, ale nieprzewidywalność polityki handlowej stanowiła barierę dla niektórych inwestorów zagranicznych. Globalnie, zwiększone ryzyko polityczne związane z polityką Trumpa mogło skłaniać firmy do ostrożniejszego alokowania kapitału i poszukiwania bardziej stabilnych rynków.
Reakcja globalnych instytucji i sojuszy gospodarczych
Prezydentura Trumpa często charakteryzowała się krytycznym stosunkiem do międzynarodowych instytucji i umów, takich jak Światowa Organizacja Handlu (WTO) czy umowy klimatyczne. Wycofanie się USA z Porozumienia paryskiego i podważanie roli WTO miały znaczący wpływ na globalne ramy współpracy gospodarczej.
Osłabienie zaangażowania USA w multilateralne porozumienia stworzyło próżnię, którą próbowały wypełnić inne kraje. Zacieśnianie współpracy gospodarczej między innymi blokami państw oraz próby reformy istniejących instytucji stały się bardziej widoczne. Wpływ Trumpa na globalną gospodarkę polegał również na zmianie paradygmatu globalizacji, odchodząc od idei coraz głębszej integracji na rzecz większego nacisku na suwerenność gospodarczą poszczególnych państw.
